جمع و مفردهای ایه 9 سوره مبارکه سجده

اگه دقت کرده باشین تو ایه 9 سوره مبارکه سجده آمده که :

ثُمَّ سَوّاهُ وَ نَفَخَ فِیهِ مِنْ رُوحِهِ وَ جَعَلَ لَکُمُ السَّمْعَ وَ الْأَبْصارَ وَ الْأَفْئِدَةَ قَلِیلاً ما تَشْکُرُونَ

سپس (اندام) او را موزون ساخت و از روح خویش در وى دمید; و براى شما گوش و چشمها و دلها قرار داد، اما کمتر شکر نعمت هاى او را به جا مى آورید.

برام سوال شد که چرا سمع (گوش) مفرد استفاده شده اما چشم و قلب جمع بکار رفته اند؟؟

در آیه فوق، مانند بسیارى دیگر از آیات قرآن، «قلب و بصر» به صورت جمع (قلوب و ابصار) آمده ولى «سمع»، همه جا در قرآن به صورت مفرد ذکر شده است این تفاوت، حتماً نکته اى دارد، نکته آن چیست؟

پاسخ: درست است که «سمع» در قرآن همه جا به صورت مفرد آمده و به صورت جمع (اسماع) نیامده است ولى «قلب و بصر» گاهى به صورت جمع مانند آیه فوق و گاهى به صورت مفرد مانند آیه 23 سوره «جاثیه» آمده است: (وَ خَتَمَ عَلى سَمْعِهِ وَ قَلْبِهِ وَ جَعَلَ عَلى بَصَرِهِ غِشاوَة).
عالم بزرگوار مرحوم شیخ «طوسى» در تفسیر «تبیان» از یکى از ادباى معروف چنین نقل مى کند: علت مفرد آمدن «سمع» ممکن است یکى از دو چیز باشد:
نخست: این که «سمع» گاهى به عنوان اسم جمع به کار مى رود و مى دانیم که در اسم جمع معنى جمع افتاده و نیازى به جمع بستن ندارد.
دیگر: این که «سمع» مى تواند معنى مصدرى داشته باشد و مى دانیم مصدر دلالت بر کم و زیاد هر دو مى کند و نیازى به جمع بستن ندارد.
به علاوه مى توان وجه ذوقى و علمى دیگرى براى این تفاوت گفت و آن این که: تنوع ادراکات قلبى و مشاهدات با چشم، نسبت به «مسموعات» فوق العاده بیشتر است و به خاطر این تفاوت، قلوب و ابصار به صورت جمع ذکر شده ولى «سمع» به صورت مفرد آمده است.
در فیزیک جدید نیز مى خوانیم: امواج صوتى قابل استماع تعداد نسبتاً محدودى است و از چندین ده هزار تجاوز نمى کند.
در حالى که امواج نورها و رنگ هائى که قابل رؤیت هستند از میلیون ها مى گذرد (دقت کنید).

منبع : سایت آیت الله مکارم شیرازی

سبحان الله