انسانها هنوز درگیر جاهلیتند...

مطابق سندی از تاریخ تحلیلی صدراسلام
علی اکبر حسنی صفحه ی 54 و 55
به گفته برخی از مورخان، اعراب پیرو دین حنیف بودند که آن را از اسماعیل گرفته بودند
علل بت پرستی در جزیره العرب به نقل از کلبی :همراه بردن سنگی از اطراف کعبه و طواف آن

روانشناسی قرآنی :

حکایت بشریت حکایت همان عده ایست که در طول تاریخ برای ادای احترام به محضر حق تعالی به مسجد الحرام مشرف شدند همان هایی که از فرط عشق ،قسمتی از سنگهای کعبه را با خود به یادگار بردند تا فراق و دوری از آن را تاب بیاورند و هرز چند گاهی بیاد آن طوافهای شیرین برگرد آن چرخ می زدند و طواف خود را بر گرد آن خانه ی عظمی یادآوری می کردند اما با گذشت زمان فلسفه و هدف از انجام اینکار از یادها رفت و آنچه باقی ماند سنگی تهی از محتوی بود که خود شالوده و اساس اهمیت و پرستش قرارگرفت و پرستیدنی شد و این منوال بت پرستی بر بشری که حتی لحظه ای به خود فرصت تفکر و تدبر در فلسفه ی این امر را نمیداد ،سایه افکن شد .
  و اما حکایت امروز تکرار همان مکررات است اما با فرم و شکلی دیگر و متفاوت، بشری که از یاد برده است که فلسفه ی اینهمه دویدنها و شب و روز کردنها و به دنبال اهداف مالی از پول و خانه و تجملات گرفته تا مدارک تحصیلی و انواع دیگر و اقسام متنوع از چیزهایی که شب و روزش را پر کرده است بی آنکه اندک فرصتی هم برای تفکر بیابد که هدف و فلسفه ی این دویدنها چیست و چه بود ؟ همچنان در چرخه ای که بر دور خود می گردد بی مباها و پیوسته در حال گردش است و خسته از اینهمه دویدنها در انتهای شب در جایی کز می کند و بر اینهمه بدبختی می نالد و ناله و مویه سر میدهد و عالم و آدم را مقصر تمام ناکامیهایش می شمرد و آنچنان در پی آنها می دود که تو چو گویی گمشده ی اصلیش از روز نخست بدست آوردن تجملات و مادیات و مدرک تحصیلی ،خانه و ماشین و چه چه بوده است و اینها را چنان بتی برای خود ساخته است که حاضر به قربانی خویش است پای این بتهای پوشالی و توهمات خیالی که به گمان اینکه با دستیابی به آنها گمشده اش را خواهد یافت چنان در پی آنها میدود که شب و روزش را گم کرده است
درحالی که ای عزیز فراموش کرده ای فلسفه ی آمدنت را ،از آنجا که از جنس نسیی و فراموشکاری و ناندیشیده ای که دین آمد تا تذکره و یادآوری تو باشد بر آن فلسفه ی حیات که از روز ازل و نخست آمده بودی برای چه ؟
آنگاه بت پرستان را محکوم به جاهلیت می کنیم و جاهل می پنداریم و دچار جهل مرکب ،خود نمیدانیم که گرفتار همان جهلیم و بر همان منوال روزگار میگذرانیم چرا که فلسفه ی همه ی این دویدنها رسیدن به آرامش بود و گمشده ما رسیدن به آرامش و نه آن چیزهای مادی و حال آنکه اساسا در چنین زندگی روی آرامشی نخواهیم دید و آرامش را تنها با یاد خدا می توان کسب کرد وچه زیبا فرمود فمن عرف نفسه فقد عرفه ربه و خود بدست خود با فراموشی فلسفه و هدف و گمشده ی اصلی مان که آرامش است و نه این مادیات که همچون پیله بر دور خود تنیده ایم که بیشتر مسبب سلب آرامش است چه جفاها که بر خود نکرده ایم که در پاسخ به این نیاز اساسی فراموش شده یعنی وجود آرامش ،دین آمد و فرمود الا بذکر الله تطمئن القلوب که هم بیانگر گمشده است و هم راه رسیدن بدان و هم عرفه نفسه است و هم عرفه ربه و هم صورت مساله است هم راه حل و هم گویای درد است و هم درمان...